Θέατρο Οδού Κεφαλληνίας

Show menu

Πριν την αποχώρηση του Τόμας Μπέρνχαρντ

Από 06.11.2019 έως 12.03.2020

ΠΑΙΖΟΥΝ:

Βέρα: Μπέττυ Αρβανίτη

Ρούντολφ Χέλλερ: Περικλής Μουστάκης

Κλάρα: Σμαράγδα Σμυρναίου

 

ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ

Μετάφραση: Βασίλης Πουλαντζάς
Σκηνοθεσία: Nίκος Μαστοράκης
Σκηνικά: Eλένη Μανωλοπούλου
Kοστούμια: Eλένη Μανωλοπούλου
Φωτισμοί: Αλέκος Αναστασίου

Oι σοβαρές προτάσεις αποτελούν το κονίαμα
που συγκρατεί τις κωμικές προτάσεις , από τις
οποίες είναι γεμάτο το έργο μου (…)
Τ.Β.

Για δεύτερη φορά στη μακρά διαδρομή τους, το Θέατρο Οδού Κεφαλληνίας και η Μπέττυ Αρβανίτη, παρουσίασε από τις 6 Νοεμβρίου 2019 το έργο του Thomas Bernhard «Πριν την αποχώρηση», του κορυφαίου Αυστριακού συγγραφέα που με το συνολικό του έργο σφράγισε τη γερμανόφωνη λογοτεχνία το δεύτερο μισό του 20ου αιώνα.

Είκοσι χρόνια μετά την πρώτη πολύ επιτυχημένη και βραβευμένη παρουσίασή του στο Θέατρο Οδού Κεφαλληνίας (με 15.000 θεατές) σε σκηνοθεσία του Στάθη Λιβαθινού, το «Πριν την αποχώρηση» έκανε πρεμιέρα στις 6 Νοεμβρίου 2019 σε μετάφραση Βασίλη Πουλαντζά και σκηνοθεσία αυτή τη φορά του Νίκου Μαστοράκη.

Ο Νίκος Μαστοράκης συνεργάζεται για έβδομη φορά με το Θέατρο Οδού Κεφαλληνίας – το θέατρο απ’ όπου ξεκίνησε να σκηνοθετεί το 1994 με το «Τρίπτυχο» του Χεράντιαν Ράιντερς - και για πέμπτη φορά με τη Μπέττυ Αρβανίτη.

Οι προηγούμενες συναντήσεις τους ήταν:

«Παλιοί καιροί» του Χ. Πίντερ, 1996

«Επιστροφή» του Χ. Πίντερ, 2001

«Ο Γλάρος» του Αντον Τσέχοφ, 2002

«Μαρία Στιούαρτ» του Φρήντιχ Σίλλερ, 2003

 

Στο «Πριν την αποχώρηση» ο Benrhard δίνει πολιτικές διαστάσεις σ΄ ένα ψυχολογικό οικογενειακό δράμα. Το έργο είναι μία πολιτική σάτιρα που αποκαλύπτει την «αρρώστια» του δυτικού πολιτισμού με γκροτέσκα διάθεση, είναι μία κωμωδία της γερμανικής ψυχής...

Η πρώτη του παρουσίαση, το 1979, ήταν ένας θρίαμβος.

Η εφημερίδα Die Zeit έγραφε τότε:

Τί είναι λοιπόν το πριν την αποχώρηση; To ντεμπούτο ενός εντελώς καινούργιου Τhomas Bernhard; Ενός ανελέητου πολιτικού κωμωδιογράφου; Το έργο είναι φάρσα με θέμα τους ναζί, τους φασίστες που τους ξεσκεπάζει κάνοντάς μας να ξεκαρδιζόμαστε στα γέλια; Τίποτα από όλα αυτά δεν ισχύει. Το «Πριν την αποχώρηση» είναι το πιο δύσκολο. Το πιο σκοτεινό, το πιο άρτιο απ όλα τα έργα του Bernhard. Όποιος θα δει σ αυτό μόνο τη σκανδαλώδη πλευρά (τις πολιτικές αναφορές και τα αστεία) δεν θα έχει καταλάβει το έργο.

 

H υπόθεση του έργου:

Ο δικαστής Χέλλερ, ένας πρώην ναζί που κατάφερε να διαφύγει τη σύλληψη και να αναλάβει ανώτατο κρατικό αξίωμα στη Γερμανία μετά τον πόλεμο, ζει με τις δύο αδελφές του προσπαθώντας να κρατήσει ζωντανή την ανάμνηση του ζοφερού παρελθόντος….

 

Αποσπάσματα από κριτικές

"...Ο Νίκος Μαστοράκης συνέθεσε και σκηνοθέτησε μια μείζονα θεατρική συμφωνία στον τόνο του πιο αποτρόπαια ανθρώπινου, αναγνωρίζοντας τη «μουσική» διαπλοκή των υφών του Μπέρνχαρντ και «αποκρύπτοντας» προσεκτικά τη σκηνοθεσία του πίσω από μια οριζόντια επιθυμία να διευθύνει το έργο αισθητικά σύμφωνα με την σημαντική ιστορικότητα του.

Το έξοχα μεταφορικό σκηνικό της Eλένης Μανωλοπούλου σε πρασινολαδί αποχρώσεις (σαν αποδρομές της μούχλας και των σαθρών θεμελίων της άρρωστης μεγαλοαστικότητας) με το δάπεδο ζωγραφισμένο σε επάλληλα τετράγωνα (μέσα σε τετράγωνα), ανέδιδε την αίσθηση του ψυχικού κυματισμού και των εσωτερικών εντάσεων του οίκου που επιτέλους ξεθωριάζει, εκπνέοντας τον ζόφο.

O Περικλής Μουστάκης έπλασε με ανατριχιαστικά απροσποίητη ακρίβεια (και άνεση) την αρρωστημένη και αμετανόητη συνείδηση του Ρούντολφ Χέλλερ σε μια γραμμή μεταξύ τραγικής γελοιότητας και κωμικής νοσταλγίας με στακάτο στρατιωτικό επιτονισμό, υιοθετώντας την γκροτέσκα αρχή ευγενικής «αγνότητας» του Χέλλερ που ανησυχεί για την αμερικανόφερτη ανηθικότητα και λατρεύει τις κλασικές τέχνες. Οι συγκλονιστικές τροπές του σε μια βάναυση αγριότητα αναδιατύπωναν τη μνήμη του ρόλου και γινόντουσαν ιστορικά ντοκουμέντα της ιστορικής αυτής μνήμης που είναι ακόμη ζώσα.

Η Μπέττυ Αρβανίτη ως πιστή Βέρα στο τραγικό καρναβάλι της οικογένειας ακολούθησε μια συνταρακτική δυναμική ισοτονία μεταξύ αμετανόητης ηθικής αηδίας και αποθέωσης με μια εσωτερική ένταση που σχολίαζε τον ρόλο σχεδόν ως παρατηρητής. Με σωματική ευλάβεια και υφολογικό μέτρο υπηρέτησε όλες τις τελετουργίες του οικογενειακού καρναβαλιού (το σιδέρωμα, το σερβίρισμα, την άρνηση), αποδεικνύοντας πως είναι μια ηθοποιός που δεν επαναπαύτηκε ποτέ στα κεκτημένα.

Η Σμαράγδα Σμυρναίου έδωσε μια θηριώδη ερμηνεία στον εξαιρετικά δύσκολο ρόλο της κινούμενης με αναπηρικό αμαξίδιο αδερφής του Ρούντολφ Χέλλερ και αριστερίζουσας Κλάρα. Σπάνια βλέπει κανείς τόση ανταποδοτικότητα στην ατάκα του άλλου και τόσο πολύμορφη εκφραστικότητα μέσα στη σιωπή, και πολύ σπανιότερα βλέπει κανείς ηθοποιό να χρησιμοποιεί το πρόσωπο του ως ζωντανή τραγική μάσκα που αναδίδει χλεύη, μίσος, απελπισία, αηδία, τρυφερότητα, ήττα, θρίαμβο, όλα μέσα στο αδυσώπητο μέτρο μιας φωτεινής ευφράδειας.

Θα ήταν ευχής έργο, αν την παράσταση έβλεπαν μ’ έναν τρόπο όλοι οι Έλληνες που, ίσως, πιστεύουν ότι αυτά συνέβησαν και συμβαίνουν σε μια ξένη χώρα."

Γιώργος Σαμπατακάκης, antikritika.blogspot.com

 

"...Αυτή είναι η ουσία του δράματος του Μπέρνχαρντ, που η σκηνοθεσία του Νίκου Μαστοράκη στο “Θέατρο της οδού Κεφαλληνίας” συνέλαβε και έδωσε σφαιρικά ως μαχόμενο πολιτικό θέατρο, κεντώντας “σταυροβελονιά” το φανταστικό με το πραγματικό, τη μυθοπλασία με την Ιστορία πάνω στον καμβά της δραματικής αφήγησης. Σε μια παράσταση - κόσμημα, που εμπεριέχει το μεγάλο μέσα στο μικρό και αντίστροφα, βασισμένη στην έξοχη, εσωτερικών ρυθμών και μέτρου, ανανεωμένη μετάφραση του Βασίλη Πουλαντζά, με “ομιλούντα” σκηνικά-κοστούμια της Ελένης Μανωλοπούλου, εύγλωττους φωτισμούς του Αλέκου Αναστασίου και μουσική επιμέλεια του σκηνοθέτη που σχολιάζει τα δρώμενα.

Η Μπέττυ Αρβανίτη δίνει συναρπαστικά, με κρυφή ειρωνεία, τη λιγόνοη, αλλά επικίνδυνη Αυστριακή μεγαλοαστή Βέρα ως Ντάμα - Πίκα του επιστρέφοντος ναζισμού. Ο Περικλής Μουστάκης γράφει με μια ανάσα, μονοκοντυλιά, την εικόνα της “κοινοτοπίας του κακού” όπως τη διατύπωσε καίρια η Χάνα Αρέντ στο σπουδαίο και ομότιτλο βιβλίο της, προσωποποιημένη στη μορφή του ασήμαντου ανθρωπάκου Χέλερ, πρώην δήμιου των S.S. και σήμερα αρχιδικαστή της “δημοκρατίας”. Πραγματικό κατόρθωμα εσωτερικότητας η Σμαράγδα Σμυρναίου, παίζει χαμηλότονα, αλλά σθεναρά τη φωτισμένη Κλάρα ως συνείδηση και προοπτική της ζωντανής Ιστορίας.

Θα το ξαναπώ άλλη μια φορά: θεωρώ πολύ σημαντικό στη δύσκολη εποχή που περνάμε να βγαίνει πρώτο μπροστά το θέατρό μας, όπως στην προηγούμενη Κατοχή, και να αντιστέκεται γενναία στο μαύρο."

Λέανδρος Πολενάκης, Αυγή

 

"Ο σκηνοθέτης έστησε μια παράσταση πυκνή και απέριττη μεν, βουτηγμένη στους χυμούς μιας συναρπαστικής ειρωνείας δε, η οποία καλεί τον θεατή να γελάσει αβίαστα με αυτή την «κωμωδία της γερμανικής ψυχής» που προφανώς δεν περιορίζεται γεωγραφικά στην εν λόγω χώρα αλλά απλώνει τα πλοκάμια της παντού. "

[...]

"Ο Νίκος Μαστοράκης αφουγκράστηκε και συνέλαβε τη διττή υπόσταση του έργου: διατήρησε το ρεαλιστικό περίβλημα (το σπίτι, τα αντικείμενα-φετίχ, τη σιδερώστρα, το άλμπουμ κ.ά.), ενώ φρόντισε να αποδώσει τη ζωτική διαμάχη της παράνοιας με την κανονικότητα μέσα από τις ερμηνείες, τις επίμονα δουλεμένες εναλλαγές του ρυθμού και του λόγου. Οι συνειρμικοί μονόλογοι των ηρώων μετατρέπονται σε δίνες εμμονών, απωθημένων και αναμνήσεων που ρουφούν τον θεατή σε αέναους κύκλους επανάληψης – κι αυτή είναι και η βασική αρχή που διέπει τη ζωή τους. Ο σκηνοθέτης έστησε μια παράσταση πυκνή και απέριττη μεν, βουτηγμένη στους χυμούς μιας συναρπαστικής ειρωνείας δε, η οποία καλεί τον θεατή να γελάσει αβίαστα με αυτή την «κωμωδία της γερμανικής ψυχής» που προφανώς δεν περιορίζεται γεωγραφικά στην εν λόγω χώρα αλλά απλώνει τα πλοκάμια της παντού. Μας έδειξε, όπως υποστηρίζει ο Κλάους Πάιμαν, κορυφαίος συνομιλητής του Αυστριακού συγγραφέα, «ότι ο Μπέρνχαρντ δεν είναι ούτε τραγωδός ούτε κωμωδός, είναι πάντα και τα δύο μαζί».

Ιδανική ενσάρκωση του μπερνχαρντικού πνεύματος αποδεικνύεται η Μπέττυ Αρβανίτη ως Βέρα. Σε αυτή την εξαιρετική και υποδειγματική ειρωνική ερμηνεία, η ηθοποιός βρίσκεται «μέσα» και «έξω» ανά πάσα στιγμή, ενορχηστρώνοντας άγρυπνη τη ζοφερή τελετή τόσο σε θεατρικό όσο και σε μεταθεατρικό επίπεδο. Με πείσμα και μπρίο «σκηνοθετεί» τα αδέλφια της, η δύναμη της δικής της θέλησης συντηρεί όλη αυτή την ανατριχιαστική φάρσα ζωντανή, ενώ ταυτόχρονα μοιάζει να έχει πλήρη συναίσθηση ότι παίζει έναν ρόλο, ότι όλοι παίζουν έναν ρόλο, και είναι ζήτημα ζωής και θανάτου να μείνουν πιστοί στο «σενάριο». Μια θαυμαστή ισορροπία που απαιτεί τεράστια δεξιοτεχνία και θάρρος, όταν το πιο μικρό &

CREATED BY GRAVITY.GR