«Το αριστούργημα του Φρήντριχ Ντύρενματ «Η επίσκεψη της γηραιάς κυρίας», με ιδανική ερμηνεύτρια στον ρόλο της αδίστακτης Κλερ Ζαχανασιάν την Μπέττυ Αρβανίτη, μας υπενθυμίζει τη φύση μας σε μια εξαιρετική παράσταση με την υπογραφή του Στάθη Λιβαθινού.» (Ι. Κλεφτόγιαννη, 16/1/2009)

Θεατρική περίοδος 2008-2009 (Πρώτη παράσταση: 18 Νοεμβρίου 2008)

 

Αποσπάσματα από κριτικές

Η εκκεντρική θεατρικότητα της Επίσκεψης της γηραιάς κυρίας (1956) παραμένει ανέπαφη και η τραγελαφική εικόνα του κόσμου που παρουσιάζει συνιστά ένα τέλειο είδωλο για να καθρεφτιστεί επάνω του η σαθρή ηθική του καπιταλισμού. Ίσως όμως να μην είναι τυχαίο που το πολυπρόσωπο έργο, λόγω της απλής και διδακτικής υπόθεσής του, έχει ανέβει κατά κόρον από ερασιτεχνικές ομάδες και πολύ σπανιότερα από επαγγελματικούς θιάσους.

Η τραγική κωμωδία του Ντύρενματ, ως μια κλασικοποιημένη πρωτοπορία του παρελθόντος, αποζητά διακαώς μια συνάμα κλασική και πρωτοπόρα σκηνοθεσία για να υπάρξει σκηνικά στο σήμερα. Ο Στάθης Λιβαθινός ταλαντεύτηκε σε αυτό το δίπολο: νατουραλισμός στην υποκριτική, εξπρεσιονισμός στο ύφος, ένταξη των σκηνικών οδηγιών ως μέρους των διαλόγων, τονισμός των παράλογων και επικών στοιχείων, αφαιρετικότητα στο σκηνικό και γκροτέσκες περιβολές.

Ιλειάνα Δημάδη, «Η επίσκεψη της γηραιάς κυρίας», Αθηνόραμα, 11 Δεκεμβρίου 2008

 

Ο Λιβαθινός με την παράσταση αυτή, εκτός των άλλων, απέδειξε πως δεν είναι ο τάχα ειδικευμένος στον ποιητικό ρεαλισμό και τον νατουραλισμό της ρωσικής σχολής. Γνωρίζει άριστα και τον εξπρεσιονισμό και την μπρεχτική ειρωνεία.

Ο τρόπος που ένα έργο γραμμένο για μεγάλη και πολυάριθμη σκηνή χώρεσε και μάλιστα περίσσεψε σε ένα κυκλικό θέατρο, όπου το κοινό από όλα τα τέσσερα σημεία του σκηνικού ορίζοντα ταυτίστηκε με το «έξοχο» Γκύλεν του μύθου, έδειξε πως το αυθεντικό θέατρο μιλάει ακόμη επάνω στο απλό πατάρι των μεσαιωνικών μίμων. Το έργο παίχτηκε σαν μια μεσαιωνική φάρσα, σαν τραγικοκωμωδία από λαϊκούς μίμους στις μεγάλες ανοιχτές αγορές του Μεσαίωνα· σήμερα στον σύγχρονο και πλέον αδιέξοδο μεσαίωνα του αρχόμενου 21ου αιώνα. […]

Μια ομάδα ηθοποιών χωρίς ρωγμές στο ύφος, χωρίς κενά, χωρίς παρεκκλίσεις από το σκεπτικό: αδρές γραμμές, ελεγχόμενο γκροτέσκο, ειρωνική υποδομή και τραγικό βάθος. Ο Νίκος Αλεξίου στην καλύτερη έως τώρα ερμηνεία του, ο Σαρηγιαννίδης έξοχη καρικατούρα καρτούν, ο Καραμπούλας (δάσκαλος) η δραματικότερη εκδοχή της ενοχικής ιδεολογίας, ο Θανάσης Δήμου (πάστορας) ρητορικός του θεομπαιχτισμού.

Ο Κώστας Γαλανάκης (Μπόμπυ) λαλίστατος στη σιωπή του. Ο Δ. Μυλωνάς, ο Π. Παναγόπουλος, η Ουζουνίδου άψογοι στους πολλούς ρόλους τους. Η Τζίνη Παπαδοπούλου (κυρία Ιλ) αξέχαστη φιγούρα στην αλλοτριωμένη υποταγή. Το ζευγάρι των μίμων-τυφλών (Λόμπυ-Κόμπυ) Άκης Λυρής και Ηλίας Κουνέλας συνταρακτικό.

Η Μπέττυ Αρβανίτη έπλασε μία Κλαίρη Τσαχανασιάν γεμάτη απελπισμένη και προδομένη αγάπη και ανελέητη, σχεδόν ηδονική εκδίκηση. Μια ανάστροφη Μήδεια που εκδικείται μετατρέποντας την ηδονή της ερωτικής παράδοσης σε ηδονή της προδομένης μήτρας. Ο Γιάννης Φέρτης στον πληρέστερο, λιτότερο και βαθύτερο ρόλο της καριέρας του. Αξέχαστες υποκριτικές στιγμές, τα γεμάτα υπαρξιακό τρόμο μάτια του, πανικόβλητα και συνάμα ικετευτικά για ένα λυτρωτικό τέλος.

Κώστας Γεωργουσόπουλος, «Η Ιστορία ως τραγική φάρσα», Τα Νέα, 19 Ιανουαρίου 2009

 

Η σκηνοθεσία του Στάθη Λιβαθινού αναδεικνύει, τα μέγιστα, τη διαχρονική και επίκαιρη αξία του έργου, αλλά και τις μπρεχτικές επιρροές του. Κράμα ρεαλισμού, αλλά και συμβολικού εξπρεσιονισμού, αποστασιοποίησης και σαρκαστικού σχολιασμού, η σκηνοθεσία υπογραμμίζει το «γκέστους», τη θέση - στάση (κοινωνική, ταξική, ηθική, συνειδησιακή, ψυχοδιανοητική, συναισθηματική) του κάθε προσώπου.

Την ενδιαφέρουσα, πολύ δραστική σκηνοθετική «ανάγνωση» στηρίζουν το λιτά συμβολικό σκηνικό και τα επίσης συμβολικά κοστούμια της Ελένης Μανωλοπούλου, οι «ζοφώδεις» φωτισμοί του Αλέκου Αναστασίου, η αρμόζουσα στο «γκέστους» κάθε προσώπου κινησιολογία της Μαρίας Γοργία και η «σκοτεινή» μουσική του Θόδωρου Αμπαζή. Η κυρίαρχη ερμηνεία της παράστασης ανήκει στην Μπέττυ Αρβανίτη (γηραιά κυρία), που πλάθει ένα κυνικά απάνθρωπο και εκδικητικό, ανθρωπόμορφο «τοτέμ» της μεγαλοαστικής τάξης.

Θυμέλη, «Η επίσκεψη της γηραιάς κυρίας από την “Πράξη”», Ριζοσπάστης, 24 Δεκεμβρίου 2008

 

Η Μπέττυ Αρβανίτη (Κλαιρ Τσαχανασιάν), με έξοχα μέσα, ως αντι-Παξινού, βυθίζεται στο σκοτεινό, το εσώτερο, το απρόσιτο, για να αναδυθεί στο φως ξανά, σύμβολο διπλό, μιας πληγωμένης γυναίκας και μιας απρόσωπης τυφλής μοίρας. Ένα κατόρθωμα υποκριτικής σύνθεσης. Ο Γιάννης Φέρτης (Ιλ) είναι μεστός, μια πλήρης εικόνα «χαρμολύπης» και αποδοχής της μοίρας στον καλύτερο ίσως ρόλο του των τελευταίων ετών.

Λέανδρος Πολενάκης, «Μια “γηραιά κυρία” επιστρέφει ακμαία», Κυριακάτικη Αυγή, 21 Δεκεμβρίου 2008

 

Η παράσταση που έστησε ο Στάθης Λιβαθινός προσπάθησε να μην προδώσει το κείμενο στο ελάχιστο, αλλά και να διατηρήσει τις ευαίσθητες ισορροπίες του. Πυκνότητα σκηνών, ομαδικότητα προσώπων, ποιητικές προεκτάσεις, σαρκασμός, ρεαλισμός και συμβολισμός, λογικό και παράλογο, τραγική φάρσα και ειρωνεία. Οι προθέσεις του δεν έφταναν πάντοτε στον επιθυμητό στόχο, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι το θέαμα «έμπαζε» νερά ή «μπάταρε» προς μία κατεύθυνση.

Βέβαια, τίποτα δεν θα ήταν το ίδιο εάν δεν υπήρχε μία εξαιρετική Μπέττυ Αρβανίτη στον ρόλο της Κλαιρ Τσαχανασιάν. Υπέροχη. Καθισμένη στο αναπηρικό καροτσάκι της με τα μπριγιάν στις ρόδες, με φαλακρό κεφάλι και κατακόκκινη περούκα, με μαύρο βινίλ φόρεμα και φλούο βλεφαρίδες, με ψεύτικα μέλη κι εντυπωσιακά καπέλα, να τρώει πατατάκια και να ακολουθείται από έναν «θίασο» ανθρωπάριων.

Αντιγόνη Καράλη, «Η… εκδίκηση της γηραιάς κυρίας», Έθνος, 15 Δεκεμβρίου 2008